Elektronik Cihazlar Çocuğunuzun Gelişimini ve Sağlığını Nasıl Etkiliyor?

01/12/2022

Herkesin özellikle çocukların günlük yaşamında büyük rol oynayan elektronik cihazların, çocukların bilişsel, duygusal ve sosyal gelişimlerini etkilediği fikri uzmanlar arasında gün geçtikçe daha da yaygınlaşmakta. Bu elektronik cihazlar günümüzde çocukların dinleme, konuşma, okuma ve yazma gibi becerilerini geliştirebilmeleri için birçok ortam/araç sunmaktadır. Günümüz teknolojisi okul öncesi dönemlerinden itibaren, çocuklara oynama, keşfetme ve öğrenme için birçok fırsat sağlamaktadır. Bu öğrenme fırsatları, çocukların gelişiminde önemli bir döneme denk gelmektedir. Küçük yaşlarda çocukların kendi dünyaları hakkında keşfetme ve araştırma duygusuyla edindikleri her tecrübe sonucunda nöronlar arası yeni bağlantılar oluşmakta ve var olan bağlantılar daha da güçlenmektedir. Çocukların küçük yaşlarda teknolojiyle tanışmasının faydalarına işaret eden görüşlere karşın, bu teknolojilerin doğru bir şekilde kullanılmaması durumunda çocukların gelişimine ve sağlığına zararlı olabileceğine dair bulgular da mevcuttur.
Elektronik cihazların kullanımının çoğalmasıyla ve hatta çocukların günlük yaşamlarının bir parçası haline gelmesiyle dış mekân oyun alanlarının giderek azalmasının çocuklar üzerinde olumsuz etkilere neden olduğu düşünülmektedir. Ekran bağımlılığının ve elektronik cihazlarda oyuna ayrılan sürenin uzamasının çocukların akranları ile yüz yüze iletişiminin ve grup oyunlarının azalmasına neden olduğu görülmektedir. Dijital teknoloji kullanımı çocukların fazla enerji gerektirmeden bireysel zaman geçirmelerine neden olmakta, çocukların pasif alıcılar olmalarına ve çocuğun çevresi ile “temassızlığına” yol açmaktadır. Elektronik cihazlarda oynanan oyunların eğlenceli ve merak uyandırıcı olmasına karşın bazı oyunların şiddet içeriğine sahip olduğu bilinmektedir. Şiddet içeren dijital oyunlarda sürekli olarak şiddetin bir sorun çözme aracı olduğu, amaca ulaşmak, yenmek, daha fazla kişiye hükmetmek için her yolun kullanılması gerektiği mesajı verilmektedir. Elektronik cihazların kullanımının olumsuz etkilerinden biri de beyindeki ödül ceza sistemini bozarak bağımlılığa neden olmasıdır. Bu yolla oluşan bağımlılığa “ödül yetmezliği sendromu” da denmektedir. Dijital teknoloji kullanımı da madde bağımlılığında olduğu gibi ödül yetmezliği sendromu oluşturabilmektedir. Bu nedenle çocuğun teknolojik cihazlara ulaşması zorlaştığında veya engellendiğinde bağımlılığa özgü davranışlar sergilemesine neden olabilmektedir. Bu bağımlılık, ebeveynler ile çocuklar arasında disiplinle ilgili tartışmalara da yol açabilmektedir.
Çocuk Gelişimi Bölümü’nden Öğr. Gör. Nursaç Yıldız “Özellikle beyin gelişimleri açısından çocukları hayatlarının ilk iki yılında dijital cihazların ekranlarına maruz bırakmamak çok önemlidir. Daha sonraki yıllarda çocuğu bu cihazlarla planlı ve kademeli olarak tanıştırmak gerekir” ifadelerine şunları eklemektedir:
“Milli Eğitim Bakanlığı’nın bu konu hakkında yapmış olduğu çalışmaya göre okul öncesi dönem (3-5 yaş) bu cihazlarla tanıştırmak için uygun bir yaş aralığıdır. Bu yaş aralığındaki çocuklar ekran karşısında günde 30 dakika vakit geçirmelidir. İlkokulda bu süre günde 45 dakika, ortaokulda günde 1 saat ve lisede günde 2 saattir.”
Elektronik cihazların çocuk gelişimine faydaları ve zararlarının söz konusu olduğu söylenebilir. Çocukların yararlanması ve zararlı içeriklerden korunması için ebeveynlerin çocuklarının etkinliklerini kontrol altında tutarak, sınırlar belirleyerek, bu sınırları inşa ederken çocukları bilgilendirerek, onlardan da evdeki tüm faaliyetler ve elektronik araç-gereç kullanımı konularında görüş ve onay alarak hareket etmesi uygun olacaktır. Bu sayede sonradan yaşanabilecek iletişim engelleri ve çatışmaları da yaşanmadan önlenebilir.

Son Bloglar