Çocuğunuza Çevre Bilincini Nasıl Kazandırsınız?

03/03/2022

Öğrenmenin doğumla başladığı ve erken yaşlardaki öğrenmenin sonraki yaşlardaki öğrenmeye temel oluşturduğu gereğinden yola çıkıldığında, temel eğitimin de doğumla başlaması gerektiği çok açık ve yadsınamayacak bir sonuçtur. Bu nedenle, çocuklarımızın tüm canlılar için sağlıklı, adil ve sürdürülebilir bir gelecek bırakabilmek için gerekli davranışlar, değerler, bilgiler ve beceriler ile donatılmasında ebeveynlerin rolü çok önemlidir.
Çocuklarda, çevre bilincinin ve doğal çevreyi koruma ve kullanmayla ilgili duyarlılığın gelişimini sağlamak amacıyla çevre eğitimi verilmektedir (Ayvaz ve diğerleri, 1999, s.3-16). Çevre eğitimi, çocuğun doğal çevreyi anlamasına katkı sağlar, değer ve davranışlarını olumlu yönde etkiler. Bu eğitim öncelikle çocuğun ailesinde ve yakın çevresinde başlar. Özellikle çocukluk çağında oluşan değer yargıları ve tutumlar, erken yaşlarda doğayla olan ilişkilerde empatinin gelişmesi ve doğaya karşı sevginin oluşmasında oldukça önemlidir. Bunların oluşması için, çevre dostu davranışların gösterilmesi gereklidir (Erten, 2004, s.9-11). Başka bir deyişle; aile ile yaşanan çevre dostu deneyimler yaşam boyu süren tavırlarda, değerlerde, doğal çevreye yönelik davranışlarda kritik bir rol oynar (Tilbury, 1994, s.11-13). Çocukları, dünyadaki çevre sorunlarının çözümü için çaba göstermeye, çalışmaya ve bu konuda olumlu tutum ve davranış değişikliği kazanmaya yönlendirmek ise bu anlamda atılacak ilk adım olmalıdır.
Çocukların çevre sorunlarını çözebilmesi için hem bu konuda duyarlı olması hem de problem çözebilme becerilerinin geliştirilmesi gereklidir. Karşılaştığı problemleri çözebilen bireyler olarak yetiştirilen çocuklar kendi yaşamları sırasında yeni bilgiler edinerek, değişik durumları araştırıp inceleyebilir ve sorgulayabilirler (Çakallıoğlu,2008, s.67). Problem çözme becerilerinin geliştirilmesinde John Dewey’in eğitime ilişkin görüşleri doğrultusunda şekillenen proje yönteminden faydalanılabilir. Bu yöntem çocuğun çeşitli kaynakları kullanarak grup içinde iş birliğine dayalı, araştırma ve inceleme yapmasına imkân sunmaktadır (Anlak, 2004, pp.17). Proje yöntemi ezber öğrenmeye alternatif oluşturan yöntemlerden biridir ve aktif olarak sürece dâhil olmayı gerektirir. Çocuklara, projeler yoluyla aktif roller verilip, problem çözme, karar verme, araştırma becerilerinin gelişmesi sağlanmaktadır (Bixler, Carlisle, Hammitt, Floyd, 1994, pp.24-33). Çocukların yaparak yaşayarak, probleme çözüm üreterek, deneyerek, sonuçları bizzat görerek katılacakları proje yaklaşımıyla hazırlanan bir programın, çocukların çevreyle ilgili sorunları idrak edip çevre kavramlarından biri olan geri dönüşüm kavramı hakkında bilgi sahibi olmalarında etkili olacaktır.
Çocuklarımızın çoğu, zamanlarının çoğunu ya evde ya da okul binası içinde doğal alanlardan uzakta geçirdiği için doğayla ilgili deneyimler konusunda sınırlı olanaklara sahip. Uzmanlar çocukların mümkün olduğunca doğal ortamlara götürülerek, basit deneyimler yaşamalarını sağlamanın çocukların doğa sevgisinin gelişmesinde oldukça etkili olduğunu söylemektedir. Çocuklarıyla doğal alanları keşfederken anne babaların merak etmesi, bu deneyimden keyif alması çocuklar için çok etkili olmaktadır. Çocuklar somut düşünebilirler, mantıklı ya da soyut düşünemezler. Onlar için gördükleri gerçektir, görmediklerini anlamaları zordur. Bu nedenle günlük yaşamlarında bizzat doğayla, çevre duyarlılığıyla ilgili deneyimler kazanmaları önemlidir.
Çocuklara çevreyle ilgili deneyimler yaşatmak için ailelerle birlikte çeşitli etkinlikler gerçekleştirilebilir. Örneğin, evde bulunan kâğıt ve karton atıklarını plastik ve metal atıklardan ayırmaya yönelik eğlenceli bir geri dönüşüm projesi yapılabilir. Bu projede, atıklar türlerine ve renklerine göre dikkatli bir şekilde ayrılarak, uygun bir şekilde sınıflandırılmış kutulara atılabilir. Örneğin; yeşil plastikler bir kutu içine, beyaz plastikler diğer kutulara atılırken, kâğıt ve karton atıklar da renk ve türlerine uygun başka bir kutulara atılabilir. Çocuklara farklı bir geri dönüşüm deneyimi de çevredeki bir park boyunca ya da mahalle etrafında bir doğa yürüyüşü düzenleyerek yaşatılabilir. Ebeveynler olarak bu yürüyüş esnasında geri dönüştürülebilen çöpleri doğadan toplama, bu çöpleri sınıflama ve seçmede çocuklarınıza rehberlik ederek eşlik edebilirsiniz. Diğer bir eğlenceli geri dönüşüm projesi ise dışarıdaki evsel atığımızı azaltmaya yardımcı olan, bahçe atıklarını ve sebze atıklarını gübreye dönüştürmektir. Maddeler yeteri kadar gübreye dönüştürüldüğü takdirde, bahçe ve sebze kalıntıları mükemmel gübre olmaktadır. Çocuklar hem kalıntıları gübreye dönüştürmede hem de gübreye dönüştürülen kalıntıları bahçenize dağıtmada size yardım ederek bu işin bir parçası olabilirler!
Tehlikede olan hayvanlar hakkında çocuklarınıza bilgi vermek ve birlikte tehlikede olan hayvanlara yardım eden bir organizasyon bularak, bu organizasyona nasıl dahil olabileceğinizi araştırmak yapılabilecek etkinliklerden biridir. Çocuklara sağlıklı tüketen ebeveynler olarak örnek olmak, sade bir yaşam sürmenin ve aşırı tüketimden kaçınan bir yaşam tarzına sahip olmanın yararları hakkında onlarla konuşmak ve onlara model olmak faydalı olur. Çocuklarla birlikte doğal ortamlarda daha çok zaman geçirip, alışveriş merkezine ya da televizyon izlemeye daha az zaman harcamak ve geri dönüştürmek anne babaların yapabileceği etkinliklerdir. Yediğimiz yiyeceklerde, evimizi temizlemede kullandığımız ürünlerde, boyalarımızda, kozmetik ürünlerimizde ve bahçe bakım ürünlerimizdeki kimyasalları araştırmak bir oyuna dönüştürülebilir. Çocukların, bu zararlı kimyasalları arayıp bulan, onlar hakkında bilgi sahibi olan ve daha sonra bu zararlı kimyasallara birer doğal alternatif çözüm bulabilen dedektifler olmaları sağlanabilir. Çocuklarla markette alınan paket oranının nasıl azaltabileceğine yönelik fikir alışverişi yapılabilir.
Unutmayın ki, okulda verilen çevre eğitiminin kalıcı ve anlamlı olması, çocukların daimî bir çevre bilinci oluşturmaları ve bildiklerini gerçek yaşama aktarabilmelerinde sizlerin önemli bir rolünüz var. Çocuklarınızın araştırarak, sorgulayarak, deneyip uygulayarak, problem çözerek, iş birliği yaparak, sorumluluk alarak yaşantılarını gerçekleştirdiği proje tabanlı öğrenme yöntemini benimseyerek çocuklarınıza çevre bilincini kazandırabilirsiniz.

Son Bloglar